Lăng Cô và vấn đề phát triển

Lăng Cô ngày trước
Ngày trước, có khá nhiều câu chuyện viết về Lăng Cô, nhưng hầu như chuyện nào cũng buồn. Khi còn đi học ở Huế, tôi có vài người bạn quê gốc Lăng Cô. Họ học giỏi và rất chăm chỉ. Nhưng người nào cũng ít nói, giấu kín mình giữa đám đông. Hình như họ có mặc cảm về bản thân hoặc quê hương nên không thích nói về mình. Không mặc cảm tự ti sao được khi ngày ấy Lăng Cô quá nghèo. Nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn viết về cuộc sống ở Lăng Cô hồi còn chiến tranh trong truyện ngắn Đừng đến sân ga.[1]”
…“Băng qua con đường cát lún đầy bụi rậm và cỏ dại hai bên, dọc theo bờ biển, anh đi về phía xóm nhà nhỏ nằm xúm xít với nhau ở đàng kia, dọc theo bờ biển. Xóm toàn là những mái nhà lá xác xơ của ngư dân làm nghề chài lưới. Chỉ có một căn nhà gạch thấp ngay đầu xóm, đó là văn phòng Xã trưởng hay Quận trưởng.”
Viết về biển Lăng Cô thời đó, nhà văn mô tả.
“…Biển Lăng Cô không phải là một thắng cảnh danh tiếng, tấp nập du khách như một vài nơi khác. Ở đây sóng rì rào lặng lẽ. Ngoài khơi cảnh mênh mang tĩnh mịch, lác đác những thuyền buồm đánh cá. Bãi cát cũng vắng người, một vài đứa trẻ con lội nước đuổi bắt nhau đàng xa xa cuối xóm chài lưới.”
Lăng Cô thức dậy
Thật tình mà nói, Lăng Cô sau 1975, hòa bình lập lại vẫn nghèo. Dường như Lăng Cô chỉ vừa thức dậy cách đây vài năm khi ngành du lịch nước ta bắt đầu khởi sắc. Lý do thật dễ hiểu. Lăng Cô tuy gần Thành phố Đà Nẵng khoảng 35 cây số, nhưng lại bị ngăn cách bởi Đèo Hải Vân. Con đường đèo dài 21 cây số có tiếng là quanh co nguy hiểm, là ác mộng của các tay lái xe chuyên chạy tuyến đồng bằng. Lăng Cô cách Thành phố Huế khoảng 70 cây số, nhưng đường sá cách trở, phải qua hai đèo nhỏ là Phước Tượng và Phú Gia mới đến được Thành phố Huế.
Hoàn cảnh tách biệt ấy của Lăng Cô ngày nay, đang được cải thiện. Hầm Hải Vân đã thông. Sáng nay, chúng tôi đi từ trung tâm Thành phố Đà Nẵng đến Lăng Cô vỏn vẹn chỉ 20 phút ô tô. Từ Thành phố Huế đến Sân Bay Phú Bài, đường 4 làn xe đã mở. Chính phủ đã có chủ trương cho thu phí để làm hầm xuyên đèo Phú Gia và Phước Tượng. Trước khi đợi đến ngày ấy, chính quyền Huyện Phú Lộc và Tỉnh Thừa Thiên Huế cần kêu gọi đầu tư làm đường cao tốc đoạn phía Bắc Hầm Hải Vân nối Cảng Sân Bay Phú Bài. Trước mắt nên làm ngay đoạn Hải Vân - Lăng Cô để hút khách từ phía Thành phố Đà Nẵng.
Còn hồ nghi gì nữa, Lăng Cô sẽ là lựa chọn của khách du lịch muốn nghỉ dưỡng kết hợp tham quan các di tích lịch sử, thắng cảnh thiên nhiên đặc sắc nằm ở giữa Thành phố Huế, Thành phố Đà Nẵng và Hội An. Lăng Cô có lợi thế thiên nhiên quá hấp dẫn đối với các nhà đầu tư đi tìm chốn nghỉ dưỡng cho người dân trong nước và quốc tế. Những người đang càng ngày muốn quay về với đời sống tĩnh lặng của thiên nhiên. So với các khu nghỉ dưỡng cao cấp đã hình thành dọc theo bán đảo Sơn Trà như Furama, Sandy Beach, Nam Hải hay cả Hội An Palm Resort, các khu nghỉ dưỡng ở Lăng Cô sẽ có một lợi thế cạnh tranh hầu như khó có thể tạo dựng được: Lăng Cô chưa hề bị đô thị hóa.
Quả vậy, thiên nhiên ban tặng cho Lăng Cô một vùng đầm phá rộng lớn nằm sát bên biển. Bãi biển Lăng Cô bờ thoải, cát trắng, nằm kề bên những rặng núi xanh rì đầy cây bao phủ, xa xa là vùng núi cao hùng vĩ của dãy Trường Sơn vươn mình ra Biển Đông. Hơn thế nữa, Đầm Lăng Cô rộng lớn và phẳng lặng như gương. Những ngày nắng đẹp, mặt nước phản ánh hình ảnh các rặng núi xanh bao quanh và những áng mây trắng tạo thành một bức tranh thủy mạc hoành tráng vô cùng.
Biển bao quanh chân đèo Hải Vân và vùng núi Chân Mây là nguồn cung cấp thủy sản thiên nhiên cho địa phương hầu như quanh năm. Lăng Cô từ lâu đã nổi tiếng về các loại hải sản tươi sống, cá, mực, tôm, cua, và các loại sò biển. Cứ xem bàn tay vô hình đánh giá về chất lượng hải sản sẽ biết rõ. Trên thị trường Việt Nam, mực khô Lăng Cô giá lúc nào cũng đất gấp rưỡi hoặc hai lần mực sản xuất từ nơi khác! Đầm Lăng Cô còn là thiên đường của các loại sò biển. Sò nhiều đến nỗi dân địa phương cào về làm mắm và đốt vỏ sò để làm vôi bón ruộng. Mắm sò đựng trong những vỏ chai trong suốt bằng thủy tinh, hầu như duy nhất chỉ ở Lăng Cô mới có. Ai xa quê lâu ngày nhìn những chai mắm sò, mắm tôm mà không nghĩ đến bửa cơm đậm đà hương vị quê hương ở nhà. Ai có dịp đi ngang qua Lăng Cô buổi sáng, dùng điểm tâm với món cháo hải sản ở đây sẽ khó quên được vị ngọt thanh tự nhiên của hải sản tươi sống. Hơn nữa, không chỉ có lợi thế từ quà tặng ấy của thiên nhiên. Tài nấu ăn khéo léo của người dân Lăng Cô làm cho thức ăn của nơi đây đã ngon lại càng thêm ngon. Bộ Trưởng Du Lịch Pháp cũng đã ghi lại bút tích về hương vị của thức ăn và tài chế biến của người dân địa phương khi ông có dịp một lần ghé qua Lăng Cô.Lăng Cô và vấn đề phát triển bền vữngCô Servane Rangheard, quốc tịch Pháp, là giám đốc quản lý dự án cho Royal An Nam Resort do Tổng Công ty Xây dựng Hòa Bình làm chủ đầu tư khởi công ngày 24 tháng 12 năm 2007 vừa qua. Khi đến hiện trường cô đã vội vã leo lên đỉnh gò cát cao nhất của địa điểm đầu tư để quan sát. Cô thở phào, vì từ khu vực xây dựng, cô không nhìn thấy quốc lộ IA. Khu nghỉ dưỡng cao cấp ngày nay cần những nơi như thế. Tuy nhiên, khi nghe lời giải thích này, tôi giật mình khi được biết Cảng Chân Mây chỉ cách khu nghỉ dưỡng tương lai này chỉ 3 cây số. Quyết định 04/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Điều 3, Mục 3 chủ trương xây dựng Chân Mây thành khu đô thị mới, Lăng Cô thành khu vực dịch vụ du lịch, ưu tiên phát triển du lịch sinh thái, du lịch dã ngoại mạo hiểm kết hợp với Sơn Chà, Hải Vân và Bạch Mã. Tuy nhiên, quyết định này cũng chủ trương biến Lăng Cô-Chân Mây thành khu vực dịch vụ mậu dịch phi thuế quan bao gồm cả sản xuất, lắp ráp hàng công nghiệp và sửa chữa thiết bị công nghiệp. Hơn nữa, ngày 14.11 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định 1541 về điều chuyển Cảng Chân Mây thuộc Khu kinh tế Chân Mây-Lăng Cô, tỉnh Thừa Thiên Huế cho Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) để quản lý và tiếp tục đầu tư, khai thác.
Tập đoàn Vinashin dự định làm gì ở Cảng Chân Mây? Nếu tập đoàn này xây dựng nơi đây một khu vực đóng mới và sửa chữa tàu biển, giấc mơ biến Lăng Cô thành thiên đường nghỉ dưỡng quốc tế sẽ bị đe dọa. Vấn đề ô nhiễm của Nhà máy Sửa chữa Tàu biển Hyundai-Vinashin (HVS) ở Vịnh Văn phong Khánh Hòa đã là bài học hiện thực[2]. Năm 2002, báo cáo khoa học "Ảnh hưởng của các hoạt động kinh tế đối với chất lượng môi trường phần tây nam vịnh Vân Phong" do một nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hải dương học Nha Trang thực hiện được chính thức công bố. Theo đó, nhóm nghiên cứu nhận định chỉ có hoạt động của HVS là có nhiều khả năng tác động tiêu cực đối với môi trường biển khu vực tây nam vịnh Vân Phong. Lượng kim loại nặng lẫn trong chất thải rắn có khả năng đưa vào môi trường là rất lớn. Bà Lê Thị Vinh - Viện Hải dương học Nha Trang - đưa ra những chứng cứ khoa học cho thấy trong con hàu ở vịnh Vân Phong có nhiều kim loại nặng. Hàm lượng các kim loại nặng này đã vượt quá tiêu chuẩn an toàn thực phẩm theo qui định của Bộ Y tế VN gấp nhiều lần, đồng thời gia tăng rất nhanh theo thời gian từ 2002-2004.
Vì vậy, trước khi Vinashin triển khai công việc đầu tư ở Cảng Chân Mây, cần phải có ngay một chủ trương thống nhất từ trung ương đến địa phương về chiến lược phát triển cho Lăng Cô-Chân Mây. Công nghiệp tàu biển hay phát triển du lịch sinh thái kết hợp biển rừng? Tương lai phát triển của Lăng Cô sẽ bất đầu từ lựa chọn ấy.

[1] Nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn là một trong những khuôn mặt văn chương Sài Gòn từ trước 1975. Ông qua đời ngày 9 tháng 7 năm 2005. Sau năm 1975 ông viết bài về bóng đá cho các báo dưới nhiều bút hiệu khác nhau.[2] Báo Tuổi Trẻ ra ngày Thứ tư, 31 Tháng mười 2007, “HVS "ngó lơ” những cảnh báo.”