CHUYỆN KHỞI NGHIỆP CỦA ÔNG VÕ QUANG TIỀM

Ông Võ Quang Tiềm sinh ngày 3.3 năm Nhâm Dần 1902, quê ở làng Ngọc Anh, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Tuổi nhỏ, ông rất thông minh, học đâu nhớ đó, hiếu học, hiếu thảo, có tính tự lập tự cường, không ỷ lại một ai và luôn lấy chữ Tín làm đầu vì đã thấm nhuần đao đức Nho giáo trong ngũ luân ngũ thường và lấy đó làm kim chỉ nam để lập thân. Ông có tật bẩm sinh là nói ngọng nên có người xấu thường chế giễu và nhại tiếng nói của ông, họ có ngờ đâu người tật là người có tài.

Năm 1923 ông vào Đà lạt làm nghề may mặc chung với người anh họ. Trong 5 năm, ông dành dụm được môt số vốn kha khá rồi mới tính chuyện lấy vợ và trở về Huế năm 1927 để thăm quê nhà. Ông tự sắm lễ vật nhờ cha mẹ xuống làng An Lưu hỏi vợ. Đó là một cô gái hằng ngày gánh hàng lên bán ở chợ Mới (Vỹ Dạ), chợ Mai (Nam Phổ), mỗi ngày hai lần đi về qua làng Ngọc Anh. Ông thấy cô gái này người thanh lịch, đoan trang, nết hạnh, trai tráng có trêu ghẹo gì cũng mặc không bao giờ có chuyện lẳng lơ, chỉ lo bán buôn giúp đỡ gia đình. Ông thấy hợp nhãn hợp tình mới liều một phen may ra thành công, chứ con gái trong làng ai cũng chê vì ông có tật nói ngọng. Đặc biệt, có một cô họ Nguyễn có sắc đẹp tương đối lại nói phủ mặt “Gái này làm gì không lấy được tấm chồng lành lặn mà phải lấy anh thợ may nghèo có tật như vậy!”.

Vậy là chưa đầy một tháng sau, lễ dặm cũng là lễ thành hôn được thực hiện nhanh chóng.

Cưới xong, sau ba ngày về nhà gái lạy mặt ông bà nội, cha mẹ cô dâu và làm lễ tại nhà thờ tổ tiên ở nhà tộc trưởng rồi ông xin phép đưa vợ vào Đà Lạt vào cuối năm 1927.

Lúc đầu vợ chồng ông vào Đà Lạt sinh sống bằng nghề may mặc và buôn bán nhỏ, sau thấy buôn bán phát đạt thì chuyên tâm vào buôn bán, may mặc giao cho học trò làm.

Khi làm ăn phát đạt, nhà phố trệt kênh lên thành 3,4 lầu và lấy hiệu là Long Uyên ý ông tự ví mình như con rồng ở vực sâu chỉ chờ có thời cơ là tung mây lướt gió, tha hồ vùng vẫy, và hiệu buôn đặt tên Vĩnh Hưng nghĩa là vĩnh viễn hưng thịnh tiền phát.

Lúc khởi nghiệp ở Đà Lạt năm 1923, ông làm chung việc may mặc với người anh. Ông rất siêng năng, thức khuya dậy sớm, may mặc ngày càng hợp thời. Thường ông dậy lúc 3 giờ sáng, phần mình làm xong, ông làm thêm phần của anh mình vì lúc đó ông anh bận việc công ở bưu điện Đà Lạt nên việc tay trái có chậm trễ mà ông rất trọng chữ tín đối với khách, hứa với ai điều gì là giữ đúng điều đó, ngày thử áo nhận áo lúc nào cũng đúng giờ được khách hàng tín nhiệm nên việc may mặc luôn phát đạt.

Thì giờ còn dư ông còn may sẵn quần áo đủ cỡ rồi kèm thêm mắm muối, rượu mang xuống M’lon, Dran để bán hoặc trao đổi với người Thượng. Ông phải đi bộ vì bấy giờ chưa có xe cộ vận chuyển người và hàng hóa như bây giờ. Khi trao đổi có nhiều hàng hóa thì ông thuê người dân tộc mang vác lên Đà Lạt.

Khi người dân tộc thiểu số K’hor, Chourou ... không có tiền mua áo quần thì họ xin đổi chát vật dụng làm ra như cung tên giáo mác, gùi, ché, chum thì hai bên thỏa thuận trao đổi cho nhau.

Ông biết ý người Pháp thích trang trí ở phòng khách các vật dụng do người Thượng làm ra. Thế là một vốn hai lời, thấy việc mua bán trao đổi vật dụng có lợi tức nhiều hơn may mặc, từ đó chí hướng của ông đã chuyển qua việc buôn bán là cứu cánh còn nghề may mặc là phụ.

Đặc biệt ông luôn lấy chữ tín làm đầu với mọi người nên ai cũng kính phục rủ nhau đến cửa hàng của ông để mua bán hay đổi chát gì đó.

Sau một thời gian buôn bán lẻ ngày càng phát đạt ông chuyển qua buôn bán lớn, đại lý gạo, nước mắm, muối, rượu, thuốc lá.

Nhà cửa hiệu buôn phải kênh lầu mà vẫn không đủ chỗ chứa, phải thuê nhà thuê kho để chứa hàng. Mãi về sau ông mới xây phố cho thuê, một vài căn để chứa hàng, vì có lúc hàng hóa cả mấy gon xe lửa đến một lúc, nếu không có nhà kho để chứa hàng thì hàng hóa phơi nắng sẽ bị hư hại, bằng mọi giá luôn có đủ chỗ chứa hàng, nên hàng hóa thực phẩm của cửa hàng ông lúc nào cũng tươi tốt, khách hàng đông đảo chọn mua, nên giàu lại càng giàu thêm.

Nhiều người thấy ông làm ăn mau giàu có thì đồn thổi là ông Tiềm được túi bạc của khách hàng bỏ quên mới mau giàu như thế. Sự thật không hề có chuyện đó. Ông làm ăn chân chính và luôn giữ chữ Tín làm đầu, hàng tốt nói giá tốt, hàng xấu nói giá rẻ, không có lừa dối, gian lận bao giờ nên được khách hàng tín nhiệm, cửa hàng lúc nào cũng đông khách, có lúc bán hàng không kịp nên mới giàu to.

Chuyện buôn bán của ông Võ Quang Tiềm là người Việt Nam duy nhất ở Đà Lạt mới địch nổi với sự buôn bán của người Tàu. Nhiều hiệu buôn của người Tàu còn đến cầu cạnh để ông rót cho họ một ít quota rượu, thuốc lá, gạo, mắm muối để họ bán lẻ, nhất là các hiệu buôn người Tàu ở các huyện xã tỉnh Đồng Nai Thượng.

Khi làm ăn giàu có lớn, ông chuyển qua ngành địa ốc, chuyên xây nhà phố khách sạn để cho thuê.

Tại thành phố Đà Lạt, ông đã xây được 54 căn phố, tại Dran có một dãy phố trên 10 căn mua lại của người Pháp, các cửa hàng đại lý buôn bán lẻ ở các huyện xã đa số là của ông. Ở Sài Gòn cũng có 1 căn phố lầu ở đường Nguyễn Văn Sâm này là đường Nguyễn Thái Bình. Ở tận Paris Pháp cũng có 1 biệt thự cho thuê mỗi năm được 1 triệu Franc Pháp. Ngoài ra, ông còn sắm 1 xe Mercedes để đi chơi, 1 xe Peugeot để chở hàng đến phân phối ở các đại lý trong tỉnh, còn tiền vàng tích lũy bao nhiêu không ai rõ . Tại quê nhà, ông còn mua thêm ruộng đất để làm hương hỏa.

Nói đến ông, người trong họ luôn coi ông là tấm gương, là người lao đông chăm chỉ không nề hà vất vả khó nhọc luôn lấy chữ Tín làm kim chỉ nam, đền ơn trả nghĩa đâu đó rất phải đạo, bản tính rất hiếu thảo.

Khi cha mẹ già yếu qua đời chỉ mình ông lo liệu vì một anh qua đời sớm, một anh nghèo. Ông làm lễ tang theo đúng nghi thức tôn giáo và phong tục dân gian, tốn kém bao nhiêu một mình gánh vác không nề hà.

Khi xây lăng đắp mộ đẹp đẽ, bia mộ ông khắc là tất cả con cháu đồng lập mộ. Ông nói có làm như thế thì con cháu mới đoàn kết, chứ để tên một mình thì không hay và các cháu sau này chẳng quan tâm đến phần mộ của ông bà.

TRI THIÊN MỆNH

Ông bà ta nói: Ngũ thập tri thiên mệnh. Nghĩa là ở tuổi 50, cuộc đời của con người như thế nào là thuộc vào mệnh trời.

Ngẫm lại đời mình, tôi thấy đúng.

Bước vào tuổi 50, tôi bắt đầu đến bệnh viện nhiều hơn. Bệnh khớp xuất hiện, men gan cao không rõ nguyên nhân …

Sau nhiều năm khám bệnh ở phòng khám do nước ngoài đầu tư, hành trình chữa bệnh ở các bệnh viện chuyên khoa trong nước đã làm tôi bị sốc. Hầu như các bệnh viện đều quá tải và không được đầu tư về cơ sở hạ tầng và dịch vụ y tế. Một số bệnh viện nhập thiết bị mới ở nước ngoài nhưng không có bác sĩ chuyên khoa để đọc kết quả … Tuy thế, hầu như bệnh viện nào cũng quảng cáo thế mạnh của mình!

Làm việc ở một công ty xây dựng có thể nói là một trong những doanh nghiệp hàng đầu của cả nước, tôi bắt đầu hướng việc kinh doanh của công ty sang lĩnh vực xây dựng bệnh viện. Sau thành công việc xây cho bác sĩ Tùng 2 bệnh viện Tâm Trí ở Nha Trang và Đồng Tháp, tôi bắt đầu cùng đồng nghiệp làm bệnh viện lớn hơn của nhà nước. Đó là bệnh viện Ung Bướu 2 ở TP Hồ Chí Minh.

Tôi đã cùng công ty làm việc ròng rã 2 năm, từ 2013, nhưng cuối cùng đành bỏ cuộc.

Thứ nhất, là do tôi bị bệnh, mỗi ngày mỗi nặng hơn đến nỗi tôi không thể theo đuổi công việc được nữa.

Thứ hai, là tôi đã làm hết sức mình nhưng không thể gặt hái thành công: tôi đã sang Canada dự hội nghị đầu tư và xuất khẩu do chính phủ tổ chức tại Toronto và đã mời được một tổ hợp gồm nhiều công ty chuyên xây dựng, cung cấp thiết bị vận hành bệnh viện hàng đầu của Bắc Mỹ để về thành phố làm việc với Sở Y tế TP. HCM. Ngân hàng BIDV cũng đã tổ chức họp với Ủy ban TP. HCM cam kết tài trợ và trên hết là nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã có ý kiến để công ty chúng tôi xây dựng bệnh viện.

Đầu năm nay, qua báo mạng tôi được tin bệnh viện này do một doanh nghiệp khác thi công vẫn đang dỡ dang. Tôi thì nghỉ hưu. Các bạn thấy không! Tổ tiên mình đã nói: NGŨ THẬP TRI THIÊN MỆNH.